Dân tộc Mán nằm trong nhóm dân tộc thiểu số ở Việt Nam có đặc trưng văn hóa, phong tục tập quán độc đáo. Để có thêm nhiều hiểu biết về đặc điểm của dân tộc Mán, bạn đọc hãy cùng theo dõi thông tin bài viết dưới đây.
Giới thiệu về dân tộc Mán
Dân tộc Mán chủ yếu sống tại các vùng núi cao ở phía Bắc của Việt Nam. Người Mán là một nhánh của dân tộc H’mông, tuy nhiên có những đặc điểm về văn hóa, ngôn ngữ, phong tục riêng biệt. Đặc biệt dân tộc này còn đóng góp vào sự đa dạng văn hóa của cộng đồng các dân tộc tại Việt Nam.
Khu vực phân bố
Phần lớn dân tộc Mán cư trú tại các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam như Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai, Tuyên Quang, Quảng Ninh… Họ sinh sống ở các khu vực vùng núi cao có địa hình đồi núi hiểm trở và thích hợp cho những hoạt động trồng cây dược liệu, trồng lúa, ngô.
Đặc điểm nổi bật của dân tộc Mán
Ngôn ngữ
Dân tộc Mán họ sử dụng ngôn ngữ thuộc nhóm H’mông – Miến trong hệ ngữ H’mông. Tiếng Mán được phân chia thành các phương ngữ khác nhau tùy thuộc ở mỗi khu vực sinh sống. Mặc dù có sự khác biệt về phương ngữ nhưng tiếng Mán luôn giữ được nét tương đồng trong cấu trúc ngữ pháp, từ vựng. Ở cộng đồng người Mán loại ngôn ngữ này có vai trò quan trọng trong quá trình bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống.
Văn hóa và tín ngưỡng
Nền văn hóa của dân tộc Mán đa dạng và phong phú, đặc biệt nổi bật nhất là những lễ hội:
- Tết Mán hay còn gọi là Tết cơm mới thường diễn ra vào dịp đầu năm. Trong thời gian này người dân sẽ thực hiện những nghi lễ để tạ ơn Tổ tiên, cầu mong mùa màng bội thu;
- Lễ cưới cũng là một trong những lễ hội quan trọng, các nghi thức và phong tục này thường có sự tham gia của hai gia đình. Các nghi thức trong lễ cưới được thực hiện theo từng bước nghiêm ngặt, trao lễ vật và tiệc cưới sẽ được tổ chức trang trọng. Thời gian diễn ra lễ cưới có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần;
- Lễ cúng Tổ tiên là một lễ hội quan trọng đối với dân tộc Mán và thường diễn ra trong những dịp đặc biệt như các ngày lễ lớn, Tết Nguyên Đán hoặc ngày trọng đại trong gia đình. Để cúng Tổ tiên các gia đình sẽ cần chuẩn bị những món ăn như bánh chưng, gà, xôi, rượu, những sản vật do gia đình trồng được. Tiếp đến tiến hành nghi lễ cúng tại bàn thờ tổ tiên trong nhà, cầu mong sự phù hộ.
Tín ngưỡng của người Mán phần lớn là thờ cúng Tổ tiên và những vị thần linh như thần sông, thần đất, thần núi… Những nghi lễ sẽ được tổ chức và cầu mong bình an, mùa màng bội thu.
Xem thêm:
- Giới thiệu các đặc điểm chính của dân tộc Mường
- Lịch sử và ý nghĩa ngày Hội Đại Đoàn Kết Toàn Dân Tộc
Trang phục truyền thống
Trang phục truyền thống của dân tộc Mán rất sặc sỡ và có nét đặc trưng riêng. Với trang phục của phụ nữ có áo dài tay rộng cùng với váy xòe, các họa tiết được thêu tay thể hiện sự khéo léo của người phụ nữ. Chất liệu để làm ra trang phục truyền thống của người Mán là vải tự dệt với màu sắc tươi sáng.
Kinh tế
Chủ yếu người Mán sẽ sinh sống bằng nghề nông nghiệp, các hoạt động canh tác bao gồm: Trồng lúa ngô, trồng cây ăn quả như táo, mận… Ngoài ra họ còn chăn nuôi thêm gia súc và gia cầm nhằm phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng của gia đình. Các cây dược liệu được người Mán trồng và phát triển những loại cây thuốc có giá trị kinh tế như trồng cây sâm, đinh lăng…
Các hoạt động thủ công truyền thống của người Mán như thêu, dệt vải, chế tác đồ gia dụng từ những nguyên liệu có trong tự nhiên.
Nhà cửa và sinh hoạt
Người Mán xây dựng nhà ở theo kiểu nhà sàn, chất liệu chủ yếu được sử dụng lá lá tranh, gỗ. Việc làm nhà sàn giúp người dân chống lại điều kiện khắc nghiệt như giá rét, mưa lũ… Đồng thời tạo sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình. Ở phía dưới nhà sàn sẽ là nơi nuôi gia súc, chế biến thức ăn hoặc để dụng cụ làm việc.
Phong tục tập quán
Nét nổi bật trong phong tục của người Mán chính là hôn nhân và gia đình. Trong hôn nhân dân tộc Mán có rất nhiều những nghi lễ được tổ chức trang trọng, việc cưới hỏi cần có sự tham gia của gia đình hai bên, bạn bè, người thân.
Người Mán theo chế độ mẫu hệ, theo đó con cái sẽ mang theo họ của mẹ. Dân tộc Mán luôn đề cao sự đoàn kết giữa các thành viên trong gia đình và trong làng bản, họ luôn giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống hàng ngày.
Nghệ thuật và âm nhạc
Có rất nhiều bài hát dân gian với những điệu múa đặc sắc của dân tộc Mán, tất cả đều thể hiện tinh thần yêu cuộc sống, thiên nhiên và những mối quan hệ với gia đình, cộng đồng. Các bài hát này được sử dụng trong những dịp lễ hội, sự kiện quan trọng của gia đình, bản làng, những cuộc vui chơi cộng đồng. Phần lớn các điệu múa đều mang đậm nét văn hóa của người Mán và có tính cộng đồng cao.
Có thể thấy rằng dân tộc Mán là một cộng đồng có nền văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc. Hy vọng với nguồn thông tin hữu ích mà raffles-international-college-hanoi.edu.vn chia sẻ đã cho bạn đọc biết đến đặc điểm nổi bật của dân tộc Mán.