Cấp 2, đặc biệt lớp 9 là thời điểm thích hợp nhất để hướng nghiệp cho học sinh. Tuy nhiên, giai đoạn này lại thường bị bỏ qua và kéo dài tới tận những năm cuối cấp 3.
Tại sao nên hướng nghiệp cho học sinh từ cấp 2?
Rất nhiều học sinh, thậm chí là sinh viên khi được hỏi về định hướng đều không biết mình thích gì, phù hợp với gì. Nhất là các bạn sinh viên sắp ra trường luôn cảm thấy bất an, không rõ phương hướng bởi ngay từ đầu, họ đã không có mục tiêu hay đam mê của riêng mình.
Thực tế là giáo dục và các gia đình Việt Nam vẫn chưa có cái nhìn đúng đắn về hướng nghiệp. Thường đến tận lớp 12 khi phải chọn trường đại học thì nhà trường mới tổ chức những buổi nói chuyện, trao đổi giúp học sinh khám phá bản thân, nhưng cũng không đạt được nhiều hiệu quả. Các bậc phụ huynh cũng không chủ động quan tâm con em mình thích gì, muốn gì, có thế mạnh về lĩnh vực gì để sớm có sự phát triển phù hợp. Học sinh cũng quen lối thụ động, không tự tìm ra hướng đi cho riêng mình.
Trong khi đó, tại các nước phát triển như Mỹ, Anh, Úc hay Canada, học sinh được định hướng nghề nghiệp từ khá sớm, từ những năm cấp 2. Đến năm 16 tuổi, các em đã biết mình sẽ làm gì và cố gắng để đạt được ước mơ của mình.
Do đó, việc hướng nghiệp cho học sinh Việt Nam cần được thực hiện sớm hơn, từ cuối những năm cấp 2. Đây chính là thời điểm vàng để các em khám phá năng lực của bản thân cũng như có mục tiêu phấn đấu rõ ràng. Điều này cũng giúp giảm áp lực cho học sinh lớp 12 khi vừa phải đau đầu chọn trường, chọn ngành, vừa phải tập trung ôn thi tốt nghiệp và đại học.
Cần hướng nghiệp từ sớm cho các em học sinh
Hướng nghiệp cho học sinh như thế nào là đúng?
Việc hướng nghiệp cho các em cần có sự chung tay của cả nhà trường, gia đình và xã hội.
Trước tiên, các em cần khám phá được sở thích, đam mê và thế mạnh của bản thân. Nếu em thích vẽ, thích làm đẹp cho bản thân và người khác, có óc sáng tạo, thì có thể thử sức ở nghề thiết kế thời trang. Hay em giỏi môn Toán, cảm thấy những con số không hề khô khan, có thế mạnh về tin học, thì em có thể học ngành công nghệ thông tin… Còn nếu em không biết bản thân thực sự thích gì, có điểm mạnh gì, thì có thể hỏi thầy cô, bạn bè, gia đình, những người sẽ có cái nhìn khách quan nhất và đủ hiểu về em. Hoặc em cũng có thể thực hiện các bài trắc nghiệm tính cách, sở thích để hiểu hơn về bản thân mình.
Tiếp đó, các em học sinh cũng cần hiểu rõ tình hình tài chính của gia đình. Bởi việc học đại học khá tốn kém, và không phải ai cũng có thể theo học các trường danh tiếng trong nước hoặc du học nước ngoài. Tuy nhiên, nếu thực sự đam mê và có ý chí, em cũng có thể khắc phục hạn chế này bằng cách đi làm thêm hay săn học bổng.
Việc tìm hiểu thực trạng nghề nghiệp và những dự đoán ngành nghề hot trong tương lai cũng khá quan trọng. Những ngành nghề đại trà như giáo viên, bác sĩ… sẽ cần sinh viên phải có những đức tính nhất định, yêu nghề và thực sự có chuyên môn tốt thì mới tồn tại và phát triển được trong nghề.
Tìm hiểu tin tức về nghề trong tương lai cũng khá quan trọng
Ngoài ra, học sinh cũng cần có những trải nghiệm thực tế để biết mình thực sự đam mê và gắn bó lâu dài với nghề hay đó chỉ là sở thích nhất thời. Có rất nhiều hoạt động tư vấn tuyển sinh, trải nghiệm học thử, tham quan công ty… để học sinh tham gia và đưa ra được quyết định đúng đắn nhất.
Dù chọn ngành nghề nào để gắn bó sau này, thì các em học sinh, sinh viên cũng cần có lòng yêu nghề và không ngừng học hỏi để phát triển bản thân. Đừng vội vã đưa ra quyết định để rồi ân hận và chán nản với những gì mình đã từng yêu thích.